Vanavond op TV: waarom dat kleine woordje zoveel belooft

Wanneer “vanavond” nog de agenda bepaalde

Er was een tijd dat je dag eigenlijk om de TV-gids heen werd gebouwd. Neem Karin, 42 jaar, opgegroeid in de jaren 90. Zij wist op woensdagmiddag al precies wat er zaterdagavond op TV was. Eerst de gids van de AVRO of de KRO doorspitten, kruisjes zetten, misschien zelfs ruzie maken met haar broer omdat hij iets anders wilde zien. Als je het miste, had je pech. Nou ja, je kon nog hopen op een herhaling ergens op een onmogelijk tijdstip.

“Vanavond” betekende toen: dit is je enige kans. Vanavond is de finale van Soundmixshow. Vanavond begint Medisch Centrum West. Vanavond komt die ene film die je al maanden wilde zien. De spanning zat niet alleen in het programma, maar ook in het feit dat je het niet kon pauzeren, niet kon terugspoelen, niet even later kon kijken.

En eerlijk: dat maakte TV-kijken bijna een soort evenement. De bank werd een tribune, de chips een soort stadionhap. De hele dag kon om dat ene moment draaien.

Hoe “vanavond” veranderde toen streaming binnenkwam

Toen Netflix in Nederland kwam, en later Videoland en Disney+, leek dat hele idee van “vanavond” een beetje ouderwets te worden. Ineens kon je op maandagochtend om 07.13 uur een complete serie bingen in pyjama. Geen gids meer nodig, geen uitzendtijd, geen reclameblokken.

Neem Jamal, 27 jaar. Voor hem betekent “vanavond” eerder: “ik ga verder met aflevering 5” dan “er komt iets op TV”. Hij weet vaak niet eens op welke zender iets lineair wordt uitgezonden. Als hij een serie wil zien, tikt hij gewoon de titel in op zijn telefoon. Staat het op Netflix, mooi. Staat het op Videoland, ook goed. En anders is er nog NPO Start.

Toch merk je dat zelfs de streamingwereld dat woordje “vanavond” is gaan kopiëren. Platforms pushen nieuwe seizoenen met zinnen als “vanaf vrijdagavond beschikbaar”. Er ontstaan weer gezamenlijke kijkmomenten, maar dan online. Denk aan het nieuwe seizoen van een Netflix-hit waar half Nederland dat weekend over praat. Je kunt het technisch gezien elk moment kijken, maar sociaal voelt het toch een beetje als: vanavond is het zo ver.

Waarom live TV vanavond nog steeds spannend maakt

Er is iets dat streaming maar moeilijk kan namaken: echte live spanning. Vanavond is live, en dat voel je. Of het nou het Eurovisie Songfestival is, een live debat, een voetbalwedstrijd of een finale van The Masked Singer.

Neem zo’n avond met Oranje op NPO 1. Heel Nederland zit met dezelfde vertraging te schreeuwen tegen dezelfde scheidsrechter. De commentator op de NPO, de voorbeschouwing, de nabeschouwing, de analyses - dat is een ritueel. En als dan iemand op WhatsApp typt “GOOOOAAAL” terwijl jouw TV-signaal drie seconden achterloopt, voel je meteen waarom dat gezamenlijke nu-kijken nog zoveel uitmaakt.

Live shows als Wie is de Mol? op AVROTROS/NPO 1 spelen ook heel slim met dat “vanavond"-gevoel. Je kunt de aflevering natuurlijk later terugkijken via NPO Start, maar iedereen weet: de echte lol zit in het tegelijk kijken, het live meelezen op Twitter, het appen met vrienden, het direct napraten. De ontmaskering van de Mol is simpelweg leuker als je weet dat heel Nederland op dat moment “nee joh!” roept.

Het kleine dagelijkse ritueel van de TV-avond

“Vanavond” gaat niet alleen over grote finales en liveshows. Het zit ook in de kleine rituelen. Het vaste spelletje na het eten, de serie die je altijd op een bepaalde dag kijkt, het nieuws dat de avond in tweeën knipt.

Neem een doorsnee Nederlandse dinsdag. Achtuurjournaal op NPO 1. Daarna misschien De Slimste Mens op NPO 2. En dan nog een serie of documentaire. Je weet ongeveer hoe laat je koffie pakt, wanneer je nog net even de vaatwasser inruimt, wanneer je op de bank ploft.

Dat ritme geeft rust. Je hoeft niet te kiezen uit honderd opties, de zender doet dat voor je. Dat is misschien ouderwets, maar ook wel lekker. Zeker na een drukke dag. Even geen eindeloze Netflix-scroll. Gewoon: wat is er vanavond op NPO, RTL of SBS? Klaar.

Sites als TVgids.nl of de gids in je decoder zijn nog steeds verrassend populair. Niet alleen bij “oude mensen” trouwens. Ook twintigers en dertigers gebruiken ze om te zien wanneer een film op RTL 4 is, of wanneer een nieuwe aflevering van een serie op NPO 3 komt. Dat zegt eigenlijk genoeg.

Hoe streaming het woord “vanavond” een nieuwe betekenis gaf

Streaming heeft “vanavond” niet weggehaald, maar opgerekt. Waar het vroeger bijna altijd over lineaire zenders ging, kan “vanavond” nu ook betekenen: vanavond begin ik eindelijk aan dat nieuwe seizoen op Videoland of Netflix.

Neem bijvoorbeeld een serie als Mocro Maffia op Videoland. Als er een nieuw seizoen dropt, hoor je mensen op werk zeggen: “Vanavond ga ik beginnen hoor”. Dat is geen vaste uitzendtijd, dat is een zelfgekozen moment. Maar toch voelt het als een soort première.

Netflix speelt hetzelfde spelletje met grote internationale series. Denk aan The Crown of Stranger Things. De releasedatum wordt bijna behandeld als een TV-avond van vroeger. Je plant snacks, zet je telefoon op stil en spreekt misschien zelfs met iemand af om samen te kijken. Het enige verschil: als jij om 19.42 uur begint en iemand anders pas om 22.15 uur, is dat prima. Maar het gevoel van “vandaag is de dag” is hetzelfde.

Lineair plus streaming: de nieuwe Nederlandse TV-avond

De meeste Nederlandse kijkers leven inmiddels in een soort hybride wereld. Neem een stel als Marieke en Bas. Zij is van de NPO, hij is van de Netflix. Zij wil Op1 of Khalid & Sophie, hij wil nog een aflevering van een Amerikaanse misdaadserie. Wat gebeurt er? Eerst samen het Journaal, dan een stukje talkshow, daarna schakelen ze over naar een streamingdienst.

Dat is eigenlijk de nieuwe norm. De avond begint nog vaak lineair, zeker met nieuws, sport of een vertrouwd programma. Daarna schuift men langzaam richting streaming. NPO Start en NPO Plus, RTL XL en Videoland, Netflix, Disney+, noem maar op.

En dan krijg je grappige mengvormen. Een serie die eerst wekelijks op NPO 3 te zien is, en daarna volledig op NPO Plus. Of een programma dat live op RTL 4 wordt uitgezonden, maar waarvan de afleveringen vooruit te kijken zijn op Videoland. “Vanavond” is daardoor niet meer voor iedereen hetzelfde moment, maar het blijft wel een soort anker in de dag.

Waarom we nog steeds graag samen vanavond kijken

Je kunt alles in je eentje op je telefoon kijken, in de trein, in bed, in de wachtkamer. Maar er is een reden dat mensen nog steeds appgroepjes hebben met namen als “Wie is de Mol club” of “Boer zoekt Vrouw fanaten”.

Neem Boer zoekt Vrouw op NPO 1. Dat is typisch zo’n programma dat leeft bij de gratie van de zondagavond. Ja, je kunt het terugkijken. Maar het plezier zit in het tegelijk reageren, het meelezen met memes, het napraten op maandag. Als je een aflevering pas donderdag ziet, voelt het bijna alsof je een verjaardagsfeestje hebt gemist.

Dat gezamenlijke kijken zorgt voor iets waar streaming alleen niet altijd aan kan tippen: een gevoel van gemeenschap. Heel Nederland die op hetzelfde moment lacht om dezelfde ongemakkelijke date, schrikt van dezelfde plottwist, of meezingt met hetzelfde Songfestival-liedje.

De keerzijde: vanavond als bron van stress

Natuurlijk, er zit ook een schaduwkant aan dat hele “vanavond"-idee. De druk om mee te zijn. Spoilers op social media. Het gevoel dat je móet kijken omdat iedereen het erover heeft.

Neem een serie als Game of Thrones, die in Nederland via Ziggo en later HBO Max te zien was. Als je niet direct keek, liep je de volgende dag op kantoor gevaar. “Heb je het al gezien?” was geen vriendelijke vraag, maar een verkapte spoilerwaarschuwing.

Ook bij Nederlandse programma’s zie je dat. Als je niet live naar een finale kijkt en de volgende ochtend NOS.nl of RTL Nieuws opent, loop je grote kans dat de winnaar pontificaal in de kop staat. Dat maakt van “vanavond” soms ook een deadline.

Daar komt nog bij dat er zó veel aanbod is dat “wat kijken we vanavond?” in sommige huiskamers een soort mini-crisis is geworden. Vroeger koos je uit drie zenders. Nu uit tientallen zenders plus een hele rij streamingdiensten. Keuzestress is ook TV-realiteit.

Hoe je weer plezier haalt uit “vanavond” op TV

Als oude lineaire kijker die inmiddels ook zijn weg heeft gevonden in streaming, merk ik dat een paar simpele keuzes het TV-avondgevoel kunnen redden. Zonder dat je terug hoeft naar zwart-wit en testbeeld.

Kies bijvoorbeeld één of twee vaste TV-avonden in de week. De maandagavond is misschien jouw NPO-avond met een talkshow en een serie. De donderdag wordt je RTL-avond met een show of quiz. De rest van de week laat je open voor streaming.

Je kunt ook bewust weer iets van dat oude ritueel terughalen. Even de gids of de apps van NPO, RTL of TVgids.nl checken. Niet beginnen bij Netflix, maar bij: wat is er eigenlijk vanavond op TV? En pas daarna besluiten of je toch liever een serie streamt.

En misschien wel de belangrijkste: maak van sommige dingen weer een afspraak. Spreek met vrienden af dat jullie Wie is de Mol? of Boer zoekt Vrouw echt live kijken. Of dat jullie allemaal in hetzelfde weekend aan dat nieuwe seizoen op Netflix beginnen. Niet omdat het moet, maar omdat samen kijken gewoon leuker is.

FAQ over “vanavond” in TV-land

1. Is lineaire TV nog wel relevant nu iedereen streamt?
Ja, zeker. Vooral voor live evenementen, nieuws, sport en grote shows blijft lineaire TV sterk. Programma’s als het Journaal, live sportwedstrijden, Boer zoekt Vrouw, The Masked Singer en Wie is de Mol? trekken nog steeds enorme aantallen kijkers op vaste avondmomenten.

2. Waarom zou ik nog op een vaste tijd kijken als ik alles kan terugkijken?
Omdat tegelijk kijken met anderen een ander soort plezier geeft. Je ervaart de spanning live, je voorkomt spoilers en je deelt het moment met vrienden, collega’s en half Nederland. Terugkijken is handig, maar het mist dat gezamenlijke nu-gevoel.

3. Hoe combineer ik lineaire TV en streaming zonder keuzestress?
Begin je avond met een vast anker, bijvoorbeeld het Achtuurjournaal of een vertrouwd programma op NPO, RTL of SBS. Daarna kun je overstappen naar streaming voor series of films. Door eerst de zender te laten kiezen, voorkom je eindeloos scrollen.

4. Waarom gebruiken streamingdiensten nog steeds termen als “vanaf vrijdag” of “vanavond”?
Omdat ze ook snappen dat mensen houden van gezamenlijke momenten. Een release op een vaste dag creëert gesprek, hype en het gevoel dat je ergens bij bent. Zelfs als je technisch gezien op elk moment kunt kijken.

5. Waar kan ik makkelijk zien wat er vanavond op TV is?
In Nederland kun je terecht op sites als NPO TV-gids, RTL voor de commerciële zenders en TVgids.nl voor een compleet overzicht. Voor streamingaanbod gebruik je de apps van Netflix, Videoland, Disney+ en anderen.

Misschien is dat uiteindelijk de charme van dat kleine woordje. “Vanavond” is niet alleen een tijdsaanduiding, het is een belofte. Of je nu met de hele straat naar Oranje kijkt op NPO 1, of in je eentje een nieuwe Netflix-serie opstart: ergens voelt het nog steeds als een gebeurtenis. En zolang dat zo is, blijft de TV-avond gewoon bestaan - alleen in wat modernere vorm.